Το φαράγγι της Σαμαριάς είναι από τα σημαντικά αξιοθέατα της Κρήτης έλκοντας πολλές χιλιάδες τουρίστες που θέλουν να διασχίσουν περπατώντας τη διαδρομή των 16,7 χιλιομέτρων από το Ομαλό μέχρι την Αγία Ρουμέλη.
Χωρίζει τον κύριο όγκο της οροσειράς των Λευκών Ορέων, από το βουνό τους στα δυτικά με κορυφή τον Βολακιά. Έχει δύο φυσικές εισόδους, με τη βόρεια (42 χιλιόμετρα από Χανιά) στο οροπέδιο Ομαλός και σε υψόμετρο 1.227 μέτρα, να οφείλει το όνομα Ξυλόσκαλο στην κατασκευή από κορμούς που παλαιότερα χρησιμοποιούταν για την αρχική απότομη κάθοδο. Πλέον, αυτή διευκολύνεται από βαθμωτές πέτρινες πλάκες στο επικλινές έδαφος και προστατευτικό στηθαίο. Tο φαράγγι απολήγει νότια σε εκτεταμένη ξερή κοιλάδα περίπου στο επίπεδο της θάλασσας, πριν το παράλιο σφακιανό χωριό Αγία Ρουμέλη.
Ανακηρύχθηκε το 1962, όντας ένας από τους πρώτους χρονικά Εθνικούς Δρυμούς στη χώρα. Ο πυρήνας του το 2008 καταλάμβανε έκταση 48.480 στρεμμάτων, με κυρίαρχο στοιχείο το ίδιο το φαράγγι.
Φιλοξενεί πολλά ενδημικά είδη πουλιών και ζώων, το πλέον γνωστό από τα οποία είναι ο κρητικός αίγαγρος, γνωστός ως κρι-κρι ή στα κρητικά αγρίμι. Από το 1981 έχει ενταχθεί στο Παγκόσμιο Δίκτυο Αποθεμάτων Βιόσφαιρας (MAB: Man & Biosphere) της UNESCO, με σκοπό την ανάδειξη και προστασία πολύτιμων τόπων για τον άνθρωπο και την υπόλοιπη βιόσφαιρα. Χαρακτηρίζεται ως “ζωντανό εργαστήριο” της φύσης, στο οποίο υλοποιείται πρότυπη διαχείριση με βάση τρεις διαφορετικές, αλληλοσυμπληρούμενες όμως, αρχές: προστασία, ανάπτυξη, επικοινωνία.